Tăng mức đóng BHYT: Dịch vụ phải đổi mới trước

Bộ Y tế đề xuất nâng mức đóng BHYT theo lộ trình để hướng tới thực hiện chính sách miễn viện phí cơ bản toàn dân, mở rộng danh mục thuốc BHYT

Theo báo cáo của Bộ Y tế, năm 2024 cả nước có hơn 95,5 triệu người tham gia BHYT, với tổng số thu đạt 145.504 tỉ đồng. Trung bình mỗi năm khoảng 40 triệu người đi khám chữa bệnh (KCB) bằng BHYT, mỗi người sử dụng dịch vụ 4,5 lần. Tổng chi cho KCB BHYT là hơn 139.000 tỉ đồng. Hiện nay, người dân tự trả hơn 40% chi phí, trong khi y tế cơ sở chưa cung cấp đầy đủ các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Mở rộng quyền lợi hưởng

Bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ BHYT - Bộ Y tế, cho hay 10 năm qua mức đóng BHYT không thay đổi (4,5% mức lương cơ sở) dù phạm vi quyền lợi ngày càng mở rộng, mô hình bệnh tật chuyển dịch sang các bệnh mạn tính có chi phí điều trị cao và nhu cầu KCB liên tục tăng. Do vậy, việc tăng mức đóng là cần thiết để quỹ BHYT có đủ nguồn lực đáp ứng chi phí phát sinh, đồng thời duy trì và mở rộng quyền lợi KCB cho người dân.

Trên cơ sở đó, Bộ Y tế đề xuất lộ trình tăng mức đóng BHYT, cùng với triển khai chính sách miễn viện phí cơ bản toàn dân. Chính sách này sẽ được thực hiện theo từng giai đoạn. Cụ thể, giai đoạn 2026-2027 người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí tối thiểu mỗi năm 1 lần theo từng nhóm ưu tiên; nâng mức chi trả BHYT cho thuốc, trang thiết bị y tế và kỹ thuật KCB. Đồng thời, điều chỉnh mức đóng BHYT từ năm 2027 lên khoảng 5,1% (có ngân sách hỗ trợ cho đối tượng chính sách).

Giai đoạn 2028-2030, mục tiêu là giảm chi tiền túi người bệnh xuống dưới 30%, thí điểm sàng lọc 2-3 bệnh có chi phí hiệu quả; thí điểm BHYT bổ sung, đa dạng các gói BHYT và tăng mức đóng BHYT lên 5,4% từ năm 2030. Giai đoạn sau 2030 sẽ tiến tới bao phủ BHYT toàn dân, mở rộng sàng lọc 3-5 bệnh có chi phí hiệu quả; miễn viện phí toàn dân trong phạm vi gói dịch vụ cơ bản; hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở và hệ thống thanh toán BHYT thông minh, đa tầng, đa gói quyền lợi; tăng mức đóng BHYT lên 6% từ năm 2032.

Theo Bộ Y tế, có nguồn lực đủ mạnh từ quỹ BHYT mới có thể thiết kế tối đa quyền lợi của gói miễn viện phí. Ở các quốc gia thực hiện miễn viện phí, đều có một phần đồng chi trả nhất định của người dân để bảo đảm sử dụng tiết kiệm và có trách nhiệm đối với dịch vụ y tế miễn phí. Tuy nhiên, Bộ Y tế khẳng định việc điều chỉnh tăng mức đóng BHYT sẽ được thực hiện theo lộ trình hợp lý, phù hợp khả năng chi trả của người dân, doanh nghiệp (DN) và ngân sách, tránh tạo áp lực đột ngột. Bên cạnh đó, khi huy động thêm nguồn tài chính, thiết kế chính sách phải bảo đảm không ảnh hưởng đến quyền lợi người bệnh.

Tạo sự đồng thuận

Liên quan đề xuất tăng mức đóng BHYT, bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Nguyệt Cầu - Phó trưởng Phòng Văn hóa Xã hội phường Tân Định, TP HCM - cho rằng việc điều chỉnh mức đóng BHYT là cần thiết trong bối cảnh chi phí KCB, thuốc và vật tư y tế đều tăng mạnh.

Hệ thống y tế đang phải đáp ứng nhu cầu chăm sóc ngày càng lớn, nhất là ở nhóm người cao tuổi và bệnh mạn tính. "Nếu quỹ không được bổ sung kịp thời, quyền lợi của người dân sẽ bị ảnh hưởng trước tiên. Vì vậy, về mặt nguyên tắc, tôi đồng tình với định hướng điều chỉnh của Bộ Y tế" - ông Cầu nói. Điều quan trọng đặt ra cho năm 2026 là phải cải thiện chất lượng dịch vụ để người dân thấy rõ giá trị trước khi điều chỉnh mức đóng theo lộ trình từ năm 2027.

Bên cạnh đó, ông Cầu cho rằng phải chấm dứt tình trạng thiếu thuốc, thiếu vật tư do bệnh viện chậm đấu thầu khiến người bệnh phải tự mua ngoài, làm giảm niềm tin vào BHYT. Khi chất lượng được nâng lên bằng những thay đổi cụ thể, người dân sẽ có cơ sở để yên tâm và đồng thuận với việc điều chỉnh mức đóng BHYT.

Bà Lê Thị Thủy, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH May thêu Hà Giang (phường An Nhơn, TP HCM), cho hay số lao động phổ thông bước vào giai đoạn trung niên mắc bệnh hiểm nghèo, bệnh mạn tính ngày càng tăng. Với họ, BHYT là chính sách an sinh quan trọng, giúp giảm áp lực về tài chính khi không may bị bệnh. Nhưng hiện nay, còn chưa có nhiều loại thuốc, trang thiết bị y tế và kỹ thuật KCB được BHYT chi trả, phần chi trả của người bệnh vẫn còn cao.

Do vậy, với đề xuất tăng mức đóng BHYT kèm theo các quyền lợi về KCB cũng như nâng mức chi trả BHYT, sàng lọc bệnh, chi trả dịch vụ phòng… là cần thiết; lộ trình tăng theo đề xuất cũng phù hợp, bảo đảm tính khả thi của chính sách.

Còn ông Nguyễn Thành Tài, Giám đốc Nhân sự Công ty CP Nhựa Đại Đồng Tiến (phường Chợ Lớn, TP HCM), chia sẻ khi nói đến việc tăng mức đóng BHYT điều mà người lao động (NLĐ) băn khoăn nhất là chất lượng KCB BHYT. Thực tế tại công ty ông, với hơn 400 lao động đang làm việc, chỉ khoảng 50% trong số đó sử dụng thẻ BHYT khi đi KCB. Nguyên nhân là chất lượng KCB BHYT hiện nay chưa cao, thủ tục rườm rà, thời gian KCB chưa phù hợp với NLĐ…

"Đối với DN, khi tăng mức đóng là quy định bắt buộc phải tuân thủ. Nhưng với người dân, NLĐ họ mong mỏi có hiệu quả đi kèm. Do đó, nếu việc KCB BHYT bao phủ được tất cả các cơ sở và chất lượng KCB BHYT được cải thiện thì sẽ dễ tạo được sự đồng thuận của người tham gia khi tăng mức đóng" - ông Tài phân tích.